Cân Bằng Sinh Học Trong Nuôi Tôm Là Gì?

Trong những năm gần đây, nuôi tôm công nghiệp ngày càng phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, để đạt năng suất cao và hạn chế rủi ro, người nuôi không chỉ cần kiểm soát kỹ thuật mà còn phải hiểu và duy trì cân bằng sinh học trong ao nuôi tôm. Vậy cân bằng sinh học là gì? Tại sao nó lại quan trọng đến vậy trong quy trình nuôi tôm hiện đại?

1. Cân Bằng Sinh Học Trong Nuôi Tôm Là Gì?

Cân bằng sinh học trong nuôi tôm là trạng thái ổn định, hài hòa giữa các yếu tố sinh học trong hệ sinh thái ao nuôi, bao gồm vi sinh vật, tảo, động vật phù du, chất hữu cơ, khí độc và cả bản thân tôm nuôi. Khi các yếu tố này tồn tại trong mối tương quan hợp lý, hệ sinh thái trong ao hoạt động hiệu quả, giúp duy trì chất lượng nước ổn định, hạn chế mầm bệnh, và hỗ trợ tôm phát triển khỏe mạnh.

Hiểu đơn giản:

Một ao nuôi cân bằng sinh học giống như một “hệ miễn dịch tự nhiên” của tôm, giúp chúng ít bệnh, ăn khỏe, lớn nhanh mà không cần lạm dụng kháng sinh.

2. Vì Sao Cân Bằng Sinh Học Lại Quan Trọng Trong Ao Nuôi Tôm?

Nuôi tôm mật độ cao, thâm canh hiện nay khiến hệ sinh thái dễ mất cân bằng do:

• Tích tụ chất thải từ thức ăn thừa, phân tôm
• Bùng phát tảo độc, thiếu oxy cục bộ
• Sự phát triển quá mức của vi khuẩn gây bệnh
• Tăng nồng độ khí độc như NH₃, NO₂

Tình trạng trên khiến ao tôm dễ bị dịch bệnh như EMS, phân trắng, đục cơ, cong thân… gây thiệt hại nghiêm trọng về năng suất và chi phí điều trị. Ngược lại, khi ao nuôi duy trì được cân bằng sinh học:

• Chất lượng nước ổn định, ít biến động
• Hạn chế tảo độc và vi khuẩn gây bệnh
• Tôm ăn khỏe, mau lớn, ít bệnh
• Giảm chi phí thuốc men, xử lý môi trường

3. Những Thành Phần Tạo Nên Sự Cân Bằng Sinh Học Trong Ao Tôm

●       Vi sinh vật có lợi

Vi sinh vật (vi khuẩn dị dưỡng, nitrat hóa…) đóng vai trò “dọn vệ sinh” trong ao nuôi bằng cách phân hủy chất thải, chuyển hóa khí độc và cạnh tranh với vi khuẩn gây bệnh. Đây là nền tảng để duy trì cân bằng sinh học.

●       Hệ tảo phù hợp

Tảo tạo ra oxy qua quang hợp, hấp thu dinh dưỡng dư thừa, làm ổn định pH. Tuy nhiên, nếu mất kiểm soát, tảo có thể bùng phát dẫn đến thiếu oxy về đêm, hoặc sinh ra độc tố. Cần kiểm soát mật độ tảo, tránh sự xuất hiện của tảo lam, tảo giáp, tảo silic độc…

●       Động vật phù du

Là nguồn thức ăn tự nhiên cho tôm (đặc biệt giai đoạn đầu), đồng thời giúp làm sạch cặn bã hữu cơ. Cần duy trì hệ phù du cân đối để tránh cạnh tranh với tôm.

●       Chất hữu cơ – khí độc

Chất thải từ thức ăn dư và phân tôm nếu không xử lý kịp sẽ bị phân hủy yếm khí, tạo ra khí độc NH₃, NO₂, H₂S gây hại cho tôm, cần dùng vi sinh đúng cách sẽ giúp loại bỏ chúng.

4. Cách Duy Trì Cân Bằng Sinh Học Trong Ao Tôm

Để đạt được sự cân bằng sinh học, bà con cần phối hợp nhiều biện pháp:

✅ Sử dụng chế phẩm vi sinh định kỳ

• Bổ sung các dòng vi khuẩn có lợi như Bacillus, Nitrosomonas, Nitrobacter để hỗ trợ phân giải chất thải, chuyển hóa khí độc.
• Duy trì lượng vi sinh bằng cách cấp định kỳ mỗi 5–7 ngày/lần, đặc biệt sau khi thay nước hoặc mưa lớn.

✅ Quản lý cho ăn hợp lý

• Tránh dư thừa thức ăn, gây tích tụ chất thải.
• Dựa vào sàng ăn và quan sát sức ăn của tôm để điều chỉnh liều lượng.

✅ Duy trì hệ tảo ổn định

• Dùng khoáng chất hoặc men vi sinh kích tảo vào đầu vụ.
• Theo dõi màu nước hàng ngày, dùng chế phẩm ức chế nếu tảo có dấu hiệu phát triển quá mức.

✅ Bổ sung khoáng và chất dinh dưỡng cân đối

• Khoáng giúp vi sinh phát triển, tôm lột xác tốt.
• Tăng cường vitamin C, men tiêu hóa cho tôm khỏe mạnh, hạn chế stress.

✅ Xử lý đáy ao định kỳ

• Sử dụng vi sinh phân hủy đáy hoặc chế phẩm sinh học để làm sạch bùn đáy.
• Tránh khuấy đáy ao đột ngột khiến khí độc bốc lên.

5. Xu Hướng Bền Vững: Nuôi Tôm Theo Hướng Sinh Học

Hiện nay, nhiều vùng nuôi đã chuyển sang nuôi tôm theo mô hình biofloc, semi-biofloc hoặc nuôi tôm hữu cơ – đều dựa trên nguyên lý cân bằng sinh học.

Ưu điểm:

• Giảm thiểu kháng sinh
• Tôm tăng trưởng nhanh, tỷ lệ sống cao
  Bảo vệ môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu

Việc áp dụng cân bằng sinh học không chỉ giúp người nuôi giảm rủi ro – tăng lợi nhuận, mà còn góp phần hướng tới nuôi trồng thủy sản bền vững và thân thiện với môi trường.

Kết Luận

Cân bằng sinh học trong nuôi tôm là yếu tố cốt lõi để đảm bảo tôm phát triển ổn định, hạn chế dịch bệnh và giảm chi phí sản xuất. Thay vì chạy theo hóa chất hay kháng sinh, người nuôi hiện đại cần tập trung xây dựng một hệ sinh thái ao nuôi khỏe mạnh, tự cân bằng.

Hãy bắt đầu bằng việc quản lý kỹ thức ăn, dùng vi sinh hợp lý, kiểm soát môi trường nước, đó chính là chìa khóa để nuôi tôm bền vững, hiệu quả và an toàn trong thời đại mới.

Đọc thêm:

• Thới Bình: Phát Triển Vùng Nuôi Tôm Lúa Đạt Chứng Nhận Quốc Tế
• Ngành Tôm Việt: Chuyển Mình Từ Sản Xuất Sang Tư Duy Kinh Tế – Thời Cơ Đã Đến!
• Tôm Bị Đầu Vàng – Đừng Để Mất Trắng Cả Vụ Nuôi!

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Miền Trung: Thôn Hòa Thạnh, Xã An Hải, Huyện Ninh Phước, Tỉnh Ninh Thuận.

Miền Tây: T11 – 4 Tầng 11. Tây Nguyên Plaza, Phường Hưng Phú, TP. Cần Thơ.

binhminhcapital.com

binhminhbba.com