Tôm Càng Xanh: Niềm Hy Vọng Mới Cho Ngành Nuôi Trồng Thủy Sản Bangladesh?

Nhiều hộ nuôi thủy sản tại Bangladesh hiện đang chuyển hướng sang nuôi tôm càng xanh, xem đây là một mô hình giàu tiềm năng và mang lại giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, song song với cơ hội phát triển, ngành nuôi tôm càng xanh cũng đang gặp phải một số khó khăn cần được tháo gỡ để đảm bảo hiệu quả và bền vững lâu dài.

Việc nuôi Galda – tôm càng xanh – ngày càng phổ biến ở huyện Satkhira

Trong những năm gần đây, ngành tôm của Bangladesh đã liên tục đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là những tác động nghiêm trọng từ đại dịch Covid-19. Trong năm tài chính 2022–2023, kim ngạch xuất khẩu tôm của nước này chỉ đạt 300 triệu USD – giảm mạnh 107 triệu USD so với năm trước đó. Hiện tại, triển vọng phục hồi của ngành vẫn còn khá mờ mịt trong ngắn hạn.

Tuy vậy, giữa những gam màu xám của thị trường, vẫn le lói một tia hy vọng từ quận Satkhira – khu vực ven biển phía nam Bangladesh. Đây là nơi chiếm tới 70% sản lượng tôm toàn quốc và cũng là quê hương của Sundarbans – khu rừng ngập mặn lớn nhất thế giới, một hệ sinh thái giàu tiềm năng phục hồi bền vững cho ngành tôm địa phương.

Hiện nay, ngành nuôi tôm tại Satkhira vẫn chủ yếu tập trung vào tôm sú (Penaeus monodon). Tuy nhiên, tôm càng xanh (Macrobrachium rosenbergii), hay còn gọi là Galda theo cách gọi địa phương, đang dần nổi lên như một điểm sáng mới cho thị trường xuất khẩu mở ra hy vọng cho ngành thủy sản Bangladesh trong bối cảnh nhiều khó khăn.

Trong niên vụ 2023–2024, xuất khẩu tôm càng xanh từ Satkhira đạt 7 triệu USD, tăng mạnh 30% so với mức 4,8 triệu USD năm trước. Sản lượng thu hoạch cũng tăng thêm 1.000 tấn, chạm ngưỡng gần 10.000 tấn. Với đà tăng trưởng ấn tượng này, dự báo kim ngạch và sản lượng tôm càng xanh sẽ tiếp tục khởi sắc trong thời gian tới.

Theo Cục Thủy sản quận Satkhira, ngành nuôi tôm sú (Bagda) tại Bangladesh hiện đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng, chủ yếu do tỷ lệ mắc bệnh cao, đặc biệt là hội chứng tôm chết sớm (EMS) và bệnh đốm trắng.

Từ năm 2020 đến nay, sản lượng tôm sú giảm mạnh do ảnh hưởng của hạn hán, lũ lụt và sự bùng phát dịch bệnh. Những yếu tố này đã khiến nhiều hộ nuôi nhỏ rơi vào cảnh phá sản.

Trong khi đó, tôm càng xanh lại cho thấy tiềm năng vượt trội với lợi nhuận cao hơn, đồng thời có thể nuôi kết hợp với các loài nước ngọt như cá chép, góp phần tận dụng hiệu quả diện tích ao nuôi và nâng cao giá trị sản xuất.

Galda có thể được nuôi trong ao nước ngọt cùng với các loài khác, chẳng hạn như cá chép © Mạng lưới hải sản Bangladesh

Hiện tại, vụ nuôi tôm càng xanh ở Satkhira đang được triển khai trên diện tích 20.000 ha, trải rộng khắp 7 khu vực nuôi trồng trong huyện. So với vụ trước, diện tích này đã tăng thêm 2.000 ha – một tín hiệu tích cực cho thấy ngành nuôi tôm càng xanh tại đây đang phát triển mạnh mẽ.

Ông Golam Mostafa – một nông dân giàu kinh nghiệm tại làng Raichpur – cho biết, trang trại Galda rộng 4 ha của ông đã mang về lợi nhuận lên đến 7.300 USD trong vụ nuôi hiện tại, vượt xa mức 5.500 USD ở vụ trước. Điều này cho thấy tiềm năng kinh tế đáng kể của mô hình nuôi tôm càng xanh. Nhận thấy hiệu quả đầu tư cao và giá bán thuận lợi, ông Mostafa đang lên kế hoạch mở rộng quy mô trong thời gian tới.

Vương quốc Anh hiện là thị trường nhập khẩu chính của tôm càng xanh từ Bangladesh, chiếm hơn 92% tổng lượng xuất khẩu. Tuy nhiên, thị trường trong nước cũng đang ngày càng sôi động, với mức giá cạnh tranh có thể vượt qua cả xuất khẩu. Giá bán nội địa dao động từ 6,5 đến 18 USD/kg tùy kích cỡ. Đáng chú ý, tại các đô thị lớn và trong mùa lễ hội, tôm càng xanh cỡ lớn có thể đạt mức giá lên đến 22–25 USD/kg.

So với tôm sú, tôm càng xanh thường có mức giá cao hơn từ 1,5 đến 5 USD/kg – một lợi thế đáng kể cho người nuôi. Thị trường nội địa Bangladesh cũng có ưu điểm là dựa vào giao dịch tiền mặt trả trước, khác biệt rõ rệt so với thị trường xuất khẩu, nơi các nhà máy chế biến chỉ nhận được 40%–80% tín dụng và phải chờ đến 4 tháng để được thanh toán đầy đủ.

Dù có dân số lên đến 170 triệu người, mức tiêu thụ tôm bình quân đầu người tại Bangladesh hiện chỉ khoảng 0,4 kg, chủ yếu vì người dân vẫn chưa quen với thực phẩm đông lạnh. Tuy nhiên, nếu thói quen tiêu dùng dần chuyển dịch xem tôm đông lạnh như một phần quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày và mức giá được giữ ở mức hợp lý, thì ngành nuôi tôm của Bangladesh hoàn toàn có thể bứt phá và vươn lên tầm cao mới.

Galda có giá cao hơn monodon, khiến việc nuôi chúng trở thành một hoạt động hấp dẫn đối với nhiều nông dân © Mạng lưới hải sản Bangladesh

Dù ngành nuôi tôm càng xanh ở Satkhira đang ghi nhận nhiều thành công, người nông dân vẫn đối mặt với không ít khó khăn, đặc biệt là tình trạng thiếu hụt hậu ấu trùng (PL). Hiện nay, phần lớn nguồn PL được thu gom từ sông ngòi và khu rừng Sundarbans, nhưng phương pháp này tiềm ẩn nhiều rủi ro như chất lượng kém, nguy cơ mang mầm bệnh và không đáp ứng đủ nhu cầu nuôi.

Ngoài ra, việc nhập lậu PL từ Ấn Độ cũng đang gây ra lo ngại lớn, khi đây là một trong những nguyên nhân khiến dịch bệnh lan rộng trong các trại nuôi tôm nước ngọt. Tình trạng thiếu hụt PL kéo theo sản lượng thấp, ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng thị trường và làm chậm lại quá trình mở rộng ngành nuôi ra ngoài khu vực Satkhira. Trước thực trạng đó, nông dân đang kêu gọi sự vào cuộc của chính phủ trong việc đầu tư phát triển các trại sản xuất giống tôm nước ngọt trong nước, nhằm đảm bảo nguồn PL sạch bệnh, ổn định và có giá cả hợp lý phục vụ sản xuất trên toàn quốc.

*Một phiên bản khác của bài viết này ban đầu được xuất bản bởi Seafood Network Bangladesh, cổng web chuyên dụng đầu tiên của Bangladesh nhằm thúc đẩy và hỗ trợ sự phát triển của ngành thủy sản và nuôi trồng thủy sản của đất nước trên toàn cầu.

Theo Zubair Khan

Nguồn: https://thefishsite.com/articles/giant-river-prawns-a-fresh-hope-for-bangladeshs-aquaculture-sector

Biên dịch: Nguyễn Thị Quyên – Bình Minh Capital

Xem thêm:

• Mối Liên Hệ Và Xác Định Các Yếu Tố Động Lực Chất Lượng Nước Trong Ao Nuôi Tôm Thẻ Chân Trắng Trong Hệ Thống Nuôi Trồng Thủy Sản Xanh Sinh Thái Nhiệt Đới Thân Thiện Với Môi Trường
• Đánh Giá Protein Đơn Bào Đến Hiệu Suất Tăng Trưởng, Khả Năng Tiêu Hóa Và Biểu Hiện Gen Miễn Dịch Của Tôm Thẻ Chân Trắng Penaeus vannamei
• Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Của Amoniac, Nitrit Và Sunfua Lên Tôm Thẻ Chân Trắng