An toàn sinh học trong nuôi tôm bao gồm các quy trình và biện pháp được áp dụng ngay tại trại nuôi nhằm ngăn chặn sự xâm nhập và lây lan của dịch bệnh. Đây được xem là yếu tố cốt lõi quyết định đến hiệu quả và tính bền vững của hoạt động nuôi tôm hiện nay. Trong thực tế, an toàn sinh học tại các trang trại tôm thường được chia thành hai nhóm biện pháp chính:
- An toàn sinh học bên ngoài: Đây là bước kiểm soát tất cả các yếu tố đầu vào trước khi đưa vào trang trại. Các yếu tố này bao gồm con giống, thức ăn chăn nuôi và sản phẩm y tế. Trong đó, con giống là yếu tố then chốt quyết định thành công của vụ nuôi, do đó cần được kiểm tra kỹ lưỡng và chính xác trước khi thả vào ao.
- An toàn sinh học nội bộ: Bao gồm toàn bộ các biện pháp và quy trình vận hành trong trang trại nhằm ngăn chặn dịch bệnh lây lan giữa các ao nuôi. Trong đó, việc quản lý nhân lực hiệu quả đóng vai trò then chốt, giúp hạn chế tối đa các vi phạm gây ảnh hưởng đến an toàn sinh học trong nội bộ trang trại.
Để quản lý trang trại nuôi tôm hiệu quả và phòng tránh dịch bệnh, người nông dân cần nắm rõ tầm quan trọng của cả hai khía cạnh an toàn sinh học đã đề cập. Việc hiểu và áp dụng đúng nguyên tắc không chỉ giúp bảo vệ đàn tôm mà còn đảm bảo hiệu quả kinh tế bền vững. Dưới đây là một số mẹo an toàn sinh học thiết yếu trong quá trình quản lý trại nuôi tôm mà bà con cần lưu ý.
- Lựa chọn con giống chất lượng từ các trại giống uy tín, có hồ sơ thành công trong việc kiểm soát dịch bệnh. Con giống cần được sàng lọc đầy đủ tất cả các mầm bệnh theo danh sách của OIE, và nên được kiểm tra tại ít nhất hai phòng thí nghiệm có thẩm quyền để đảm bảo kết quả chính xác. Thực hiện quy trình thích nghi môi trường cho con giống trước khi thả vào ao nuôi để giảm sốc và tăng tỷ lệ sống. Tránh phương pháp thả truyền thống, trong đó công nhân di chuyển qua nhiều ao khi thả giống, điều này có thể làm tăng nguy cơ lây lan mầm bệnh chéo giữa các ao. Thay vào đó, nên áp dụng quy trình thả giống khoa học, đảm bảo an toàn sinh học.
- Chỉ nên sử dụng thức ăn chăn nuôi và sản phẩm thú y có nhãn hiệu đã được đăng ký hợp pháp và có nguồn gốc rõ ràng. Đây là yêu cầu bắt buộc nhằm đảm bảo rằng nông sản đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm quốc tế cũng như quy định về truy xuất nguồn gốc, từ đó đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt của thị trường xuất khẩu.
- Thiết kế trang trại nuôi tôm hợp lý sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các biện pháp an toàn sinh học hiệu quả. Cấu trúc một trang trại nuôi tôm lý tưởng nên có ao lắng (10% tổng diện tích trang trại), ao chứa (30%) và khu nuôi (60%) kết hợp hệ thống lọc nước bốn giai đoạn để sàng lọc tất cả các vật mang mầm bệnh và vật truyền bệnh xâm nhập vào ao nuôi. Kích thước mắt lưới là 20P ở ao lắng, 40P ở ao chứa, 60P ở kênh dẫn nước và 80P ở ao nuôi.
- Các bộ phận chính như lưới chim, hàng rào cua/động vật, bể rửa tay/chân, bể rửa xe/rửa lốp là những thứ bắt buộc phải có ở mọi trang trại.
- Sử dụng máy cho ăn tự động đang hiệu quả trong ao nuôi tôm thẻ chân trắng. Việc hạn chế cho ăn thủ công góp phần giảm thiểu nguy cơ lây lan dịch bệnh và nâng cao hiệu quả sản xuất.
- Hạn chế lấy mẫu và sinh trắc học tôm sau 60 ngày nuôi đầu tiên giúp bảo vệ sức khỏe tôm, giảm thiểu stress và nâng cao hiệu quả nuôi. Quan sát khay kiểm tra là phương pháp hiệu quả để đánh giá sức khỏe tôm trong giai đoạn này. Chỉ nên lấy mẫu và sinh trắc học khi thực sự cần thiết và thực hiện đúng kỹ thuật.
- Tránh thu hoạch từng phần bằng lưới kéo; cho phép nhiều công nhân vào ao đồng thời tiềm ẩn nguy cơ vi phạm an toàn sinh học. Hạn chế xe thu hoạch đi vào khuôn viên trang trại. Xe thu hoạch và thiết bị đi vào khuôn viên trại có thể mang theo mầm bệnh từ bên ngoài vào. Sử dụng thiết bị trong nhà để thu hoạch.
Để mô hình nuôi tôm đạt hiệu quả cao và phát triển bền vững, việc đánh giá chính xác khả năng lưu giữ và vận hành của ao nuôi là yếu tố then chốt. Điều này giúp xác định mật độ thả giống phù hợp, tránh tình trạng thả dư gây quá tải, từ đó giảm áp lực cho tôm, hạn chế stress và góp phần tạo ra môi trường sống ổn định, tối ưu cho sự phát triển của tôm.
Theo Manoj M. Sharma
Biên dịch: Nguyễn Thị Quyên – Bình Minh Capital
Đọc thêm:
- Đánh Giá Hạt Sấy Khô Bằng Phương Pháp Chưng Cất Với Chất Hòa Tan Trong Khẩu Phần Ăn Cho Tôm Thẻ Chân Trắng Litopenaeus Vannamei nuôi Trong Điều Kiện Ao
- Tận Dụng Chất Thải Vỏ Tôm Làm Nguyên Liệu Thay Thế Cho Nuôi Trồng Thủy Sản
- Tác động của khẩu phần ăn của chiết xuất lá hương nhu tía Ocimum tenuiflorum lên các chỉ số tăng trưởng và phản ứng miễn dịch của tôm (Penaeus monodon) chống lại vi-rút gây hội chứng đốm trắng (WSSV)